Het Vrij Geweeten is naar verluidt de oudste nog bestaande vereniging in Breda. Met het stamnummer '25' is de werkplaats ook een van de vroegste vrijmetselaarsloges in Nederland (en na de loge van Bergen op Zoom, de oudste van Noord Brabant). Het Vrij Geweeten werd opgericht in 1791 door zeven vrijmetselaars, (soms tijdelijke) inwoners van de stad Breda, onder wie de kleurrijke historische figuur Franz Anton Mesmer.

Ondanks menige tegenslag, vaak veroorzaakt door onverdraagzaamheid die de loge trof uit kerkelijke en bestuurlijke hoek, wist de werkplaats altijd voldoende leden te motiveren om in logeverband te werken aan hun idealen.

De logegeschiedenis bereikte in januari 2006 een nieuw hoogtepunt in haar bestaan met de viering van het 215-jarig bestaan

De naam van de Loge

"Het Vrij Geweeten" werd in een recente publicatie van een prominente Vrijmetselaar betiteld als de loge met de meest 'actueel-maçonnieke' naam die Nederland rijk is. Hoewel de naamkeuze niet onze verdienst is, maar die van onze Bredase voorgangers, zijn wij best een beetje trots op dat feit.

Want je kunt de stelling ook omdraaien: wie zich een snel beeld wil vormen van één van de kernwaarden van vrijmetselarij, kan ook voor zichzelf definiëren wat een vrij geweten is of - liever - zou kunnen zijn.

Het logedevies (de 'inscriptie')

Al bij de oprichtingsvergadering in januari 1791 kozen de logeleden voor een devies dat ze ontleenden aan Horatius (Epistulae I, 1 60/61). In de vertaling die de loge sinds jaar en dag gebruikt, luidt het motto:
'Dit zij ons een schutsmuur: een vrij geweten te hebben en niet te verbleken door bewustzijn van schuld.'

De logekleuren

Eveneens van meet af aan voert Het Vrij Geweeten als logekleur de tint die men ruim twee eeuwen geleden 'hoogrozerood' noemde. Recent onderzoek toont aan dat het hier gaat om ponceau- of klaproosrood. U ziet de kleur als ondergrond van de knoppenbalk links. In de werkplaats komt het terug in de draaglinten, sieraden en de bies om het schootsvel.

Hoewel het Hoofdbestuur van de Orde herhaalde malen te kennen heeft gegeven prijs te stellen op één uniforme kleur voor alle Nederlandse loges (namelijk lichtblauw), is HVG zo gesteld op 'haar' rood dat het niet licht te vervangen zal zijn.

Aantal leden en hun leeftijd

De loge telt op dit moment (najaar 2007) 42 leden, in leeftijd variërend van 33 tot 87 jaar. Ook in onze loge ligt de gemiddelde leeftijd tamelijk hoog - rond de 62 jaar. Dat komt doordat het maar zelden gebeurt dat leden hun lidmaatschap opzeggen: na hun inwijding blijven ze deel uitmaken van een werkplaats. Overigens zijn vrijmetselaren aan zichzelf bijna verplicht jong van geest te blijven. Dat men het daarmee ernstig neemt, blijkt wel uit de kleurrijke en dynamische invulling van de donderdagavond.

Wie kan komen zal niet gauw verstek laten gaan. Gewoon omdat de donderdagavond keer op keer boeiende en inspirerende inzichten oplevert en daarnaast ook ronduit gezellig is. Bijeenkomsten van Het Vrij Geweeten weten wekelijks 20 tot 25 leden aan te trekken.

Overigens is het in Nederland en daarbuiten gebruik om geregeld op bezoek te gaan bij andere loges ('visiteren' noemt men dat in ons jargon). De bijzondere sfeer in onze loge maakt dat wij regelmatig andere vrijmetselaren uit binnen- en buitenland mogen begroeten.